Het Sint-Lucasgilde was de naam van verschillende broederschappen in verschillende steden die zich bezighield met de bescherming van kunstenaars in de betreffende stad. De eerste Sint-Lucasgilde werd in 1382 in Antwerpen opgericht, nog niet onder die naam. Het Sint-Lucasgilde bemoeide zich met de kunstenaars en de kunstambachten, zoals goud-, en zilversmeedwerk. Het bestaan van de gildes loopt door tot in de 18e eeuw. Door een grote opschoning begin 19e eeuw gingen de archieven van het Amsterdamse Sint-Lucas gilde verloren.